Tổng kết chương II : Điện từ học – Bài 39 SGK Vật Lý 9 chi tiết

Trong bài viết Tổng kết chương II : Điện từ học này, các em học sinh sẽ cùng HOCMAI xem và ôn tập lại tất cả kiến thức ở trong chương II qua phần hướng dẫn trả lời chi tiết 13 câu hỏi ở bài 39 SGK Vật Lý 9 trang 105,106.

I - Tổng hợp kiến thức cần nắm chương II : Điện từ học

Các em học sinh hãy xem lại thật kĩ các nội dung HOCMAI nêu dưới đây và hệ thống lại kiến thức trước khi giải các bài tập ở phần sau nhé!

• Nam châm vĩnh cửu
• Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường
• Từ phổ - Đường sức từ
• Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua
• Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện
• Ứng dụng của nam châm
• Lực điện từ
• Động cơ điện một chiều
• Bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái
• Hiện tượng cảm ứng điện từ
• Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng
• Dòng điện xoay chiều
• Máy phát điện xoay chiều
• Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - Đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều
• Truyền tải điện năng đi xa
• Máy biến thế

II - Tự kiểm tra | Tổng kết chương II : Điện từ học

Câu 1 | Trang 105 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Viết đầy đủ ở câu sau đây:

Muốn biết ở một điểm A ở trong không gian có từ trường hay là không, ta sẽ làm như sau: Đặt tại A một kim nam châm, nếu thấy có |…..| tác dụng lên |….| thì ở A có từ trường.

Hướng dẫn trả lời

Muốn biết ở một điểm A ở trong không gian có từ trường hay là không, ta sẽ làm như sau: Đặt tại A một kim nam châm, nếu thấy có | lực từ | tác dụng lên | kim nam châm | thì ở A có từ trường.

Câu 2 | Trang 105 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Làm thế nào để biến một thanh thép trở thành một nam châm vĩnh cửu?

A) Dùng búa đập mạnh vào thanh thép.

B) Hơ thanh thép lên trên ngọn lửa.

C) Đặt thanh thép vào bên trong lòng ống dây dẫn có một dòng điện một chiều chạy qua.

D) Đặt thanh thép vào bên trong lòng ống dây dẫn có một dòng điện xoay chiều chạy qua.

Hướng dẫn trả lời

→ Đáp án C

Câu 3 | Trang 105 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Viết đầy đủ ở câu sau đây:

Quy tắc để tìm chiều của lực điện từ tác dụng lên một dòng điện được phát biểu như sau: Đặt bàn tay |….| sao cho các |….| đi xuyên vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay tới |…..| chỉ chiều dòng điện thì |…..| chỉ chiều của lực điện từ.

Hướng dẫn trả lời

Đặt bàn tay | trái | sao cho các | đường sức từ | đi xuyên vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay tới | ngón tay giữa | chỉ chiều dòng điện thì | ngón cái choãi ra 90º | chỉ chiều của lực điện từ.

Câu 4 | Trang 105 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Điều kiện để xuất hiện dòng điện cảm ứng bên trong cuộn dây dẫn kín là gì?

a) Đặt một nam châm ở gần với cuộn dây.

b) Đặt một nam châm ở bên trong lòng cuộn dây.

c) Khi số đường sức từ đi xuyên qua tiết diện S cuộn dây lớn

d) Khi số đường sức từ đi xuyên qua tiết diện S cuộn dây biến thiên

Hướng dẫn trả lời

→ Đáp án d

Câu 5 | Trang 105 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Viết đầy đủ ở câu sau đây:

Khi khung dây dẫn kín quay bên trong từ trường của một nam châm vĩnh cửu thì bên trong khung dây xuất hiện một dòng điện |…..| vì |………..|.

Hướng dẫn trả lời

Khi khung dây dẫn kín quay bên trong từ trường của một nam châm vĩnh cửu thì bên trong khung dây xuất hiện một dòng điện | cảm ứng xoay chiều | vì | số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của khung dây biến thiên |.

Câu 6 | Trang 105 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Cho một thanh nam châm thẳng nhưng các chữ chỉ tên cực của nam châm đã bị xóa mất, làm thế nào để có thể xác định được cực Bắc của thanh nam châm đó?

Hướng dẫn trả lời

- Cách 1: Treo thanh nam châm lên bằng một sợi dây chỉ mềm tại chính giữa để cho thanh nam châm nằm ngang cân bằng. Đầu mà quay về hướng Bắc địa lí chính là cực Bắc của thanh nam châm.

- Cách 2: Lần lượt đưa hai đầu của thanh nam châm chưa xác định tên cực lại gần cực Bắc của một thanh nam châm đã biết được tên cực. Nếu chúng đẩy nhau thì đó chính là cực Bắc của thanh nam châm cần được xác định cực.

Câu 7 | Trang 105 Bài 39 SGK Vật Lý 9

a) Phát biểu lại quy tắc tìm chiều của đường sức từ biểu diễn từ trường ở trong một ông dây có dòng điện một chiều chạy qua.

b) Hãy vẽ một đường sức từ ở bên trong lòng cuộn dây có dòng điện chạy qua ở trên hình 9.1 SGK.

Hướng dẫn trả lời

a) Quy tắc nắm tay phải: Nắm ống dây bằng tay phải làm sao cho bốn ngón tay nắm lại sẽ hướng theo chiều của dòng điện chạy qua các vòng dây vậy thì ngón tay cái choãi ra và chỉ về chiều của đường sức từ bên trong lòng ống dây.

b) Sử dụng quy tắc nắm bàn tay phải, ta sẽ vẽ một đường sức từ ở bên trong lòng cuộn dây như ở hình 39.1a:

Câu 8 | Trang 106 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Nêu điểm giống nhau về cấu tạo và điểm khác nhau về hoạt động của hai loại máy phát điện xoay chiều trong 2 hình sau.

Hướng dẫn trả lời

- Giống nhau:

• Đều gồm có cuộn dây và nam châm.
• Đều gồm có bộ phận quay - Rôto và bộ phận đứng yên - Stato.

- Khác nhau:

• Trên hình 34.1 SGK: Stato là nam châm, Rôto là cuộn dây. Ngoài ra còn có bộ phận thanh quét và vành khuyên dùng để lấy điện ra bên ngoài.
• Trên hình 34.2 SGK: Stato là cuộn dây, Rôto là nam châm. Không có bộ phận thanh quét và vành khuyên.

Câu 9 | Trang 106 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Nêu tên hai bộ phận chính trong động cơ điện một chiều và giải thích tại vì sao khi cho dòng điện chạy qua thì động cơ lại quay được.

Hướng dẫn trả lời

- Hai bộ phận chính trong động cơ điện một chiều là khung dây dẫn và nam châm.

- Khung quay được bởi vì khi ta cho dòng điện một chiều vào trong khung dây thì từ trường của nam châm sẽ tác dụng tới khung dây các lực điện từ làm khung quay.

III - Vận dụng | Tổng kết chương II : Điện từ học

Câu 10 | Trang 106 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Đặt nam châm điện vuông góc cùng với một dây dẫn thẳng có một dòng điện không đổi chạy qua như ở hình 39.2 SGK. Hãy xác định các chiều của điện từ tác dụng tới điểm N của dây dẫn.

Hướng dẫn trả lời

Ta sử dụng quy tắc nắm bàn tay phải và xác định được chiều của đường sức từ do cuộn dây của nam châm điện tạo ra tại điểm N hướng từ trái sang bên phải. Áp dụng thêm quy tắc bàn tay trái, lực từ hướng từ bên ngoài vào trong và vuông góc cùng với mặt phẳng hình vẽ. Xem tại hình 39.2a sau.

Câu 11 | Trang 106 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Máy biến thế:

a) Vì sao để vận tải được điện năng đi xa thì người ta phải sử dụng máy biến thế?

b) Trên cùng một đường dây tải điện, nếu ta sử dụng máy biến thế để tăng hiệu điện thế tại hai đầu dây dẫn lên 100 lần vậy thì công suất hao phí vì tỏa nhiệt ở trên đường dây sẽ giảm xuống bao nhiêu lần?

c) Cuộn sơ cấp trong một máy biến thế có N1 = 4400 vòng, cuộn thứ cấp N2 = 120 vòng. Đặt vào ở hai đầu cuộn sơ cấp một hiệu điện thế xoay chiều bằng 220V. Hãy tìm hiệu điện thế đặt ở hai đầu cuộn thứ cấp.

Hướng dẫn trả lời

a) Để giảm hao phí do sự tỏa nhiệt ở trên đường dây

b) Giảm đi: 100² = 10000 lần

c) Sử dụng công thức: U1/U2 = N1/N2

⇒ U2 = U1.N2/N1 = 220.120/4400 = 6 (V)

Câu 12 | Trang 106 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Giải thích tại vì sao không thể sử dụng dòng điện không đổi để chạy máy biến thế.

Hướng dẫn trả lời

Dòng điện không đổi không thể tạo ra từ trường biến thiên, vậy nên số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây thứ cấp không xảy ra biến đối ⇒ Bên trong cuộn dây này không thể xuất hiện dòng điện cảm ứng.

Câu 13 | Trang 106 Bài 39 SGK Vật Lý 9

Trên hình 39.3 SGK có vẽ một khung dây đặt bên trong từ trường. Trường hợp nào sau đây ở trong khung dây sẽ không xuất hiện dòng điện xoay chiều? Hãy giải thích tại vì sao?

a) Khung dây quay xung quanh trục PQ nằm ngang

b) Khung dây quay xung quanh trục AB thẳng đứng

Hướng dẫn trả lời

⇒ Trường hợp a ở trong khung dây sẽ không xuất hiện dòng điện xoay chiều. Bởi vì:

Khi khung dây quay xung quanh trục PQ nằm ngang vậy thì đường sức từ xuyên qua tiết diện S của khung đây sẽ luôn không đổi và luôn bằng 0. Do đó, bên trong khung dây sẽ không thể xuất hiện dòng điện cảm ứng.

Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết Tổng kết chương II : Điện từ học do HOCMAI tổng hợp hướng dẫn trả lời 13 câu hỏi ở bài 39 SGK Vật Lý 9 trang 105,106. Rất mong tài liệu tổng hợp này sẽ giúp ích các em rất nhiều trong quá trình ôn tập, nắm chắc kiến thức để chuẩn bị tốt nhất cho bài kiểm tra sắp tới.