Việt Nam là một đất nước có rất nhiều lễ hội cổ truyền đa dạng, độc đáo ở khắp các vùng miền của đất nước.

Tại mỗi vùng miền, sẽ có những lễ hội mang lại những nét tiêu biểu và giá trị khác nhau, nhưng mục đích chung đều hướng tới các đối tượng tâm linh cần suy tôn.

Các lễ hội truyền thông là dịp để con người giao lưu, truyền tải những đạo đức, luân lý về khát vọng cao đẹp, qua đó nhắc lại nhiều câu chuyện về các đối tượng được tôn vinh như những vị anh hùng chông giặc ngoại xâm, những người có công chống thiên tai, diệt thú dữ, cứu nhân độ thế… hay những người có công truyền thụ nghề.

Lễ hội truyền thống giúp gột rửa những điều lo toan tường nhật, giúp con người tìm được sự than thản nơi chốn tâm linh. Và đó cũng chính là lý do để các lễ hội truyền thống ở Việt Nam thường thu hút rất đông người dân địa phương và du khách gần xa tham gia.

Những lễ hội ở Việt Nam cụ thể 3 vùng miền:

Danh sách lễ hội tại miền Bắc Việt Nam:

1. Lễ hội đền Hùng(8 - 11/03 âm lịch):

Chắc hẳn chúng ta đều đã quá quen thuộc với câu ca dao:

“Dù ai đi người về xuôi - Nhớ ngày Giỗ tổ mùng mưới tháng ba”

Và ai cũng biết câu ca dao này nhắn nhủ chúng ta nhớ về ngày Giỗ tổ Hùng Vương. Đây là một trong những lễ hội lớn mang tính chất Quốc gia, được tổ chức hằng năm nhằm tưởng nhớ tới các vị vua Hùng đã có công dựng nước.

Không ai biết chính xác phong tục giỗ tổ Hùng Vương bắt nguồn từ bao giờ, nhưng nó đã đã trở thành một truyền thống văn hóa ở nước ta từ thời xa xưa. Cứ hễ vào mùa xuân là lễ hôi diễn ra và kéo dài từ mùng 8 - 11/03 âm lịch, trong đó mùng 10 là chính hội. Hằng năm, lễ hội thu hút rất đông lượt khách du lịch trong nước và quốc tế thành tâm về chiêm bái.

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (đợt 1) và UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể. Xem thêm: Chuyển nhà Trọn gói Kiến Vàng

2. Lễ hội chùa Hương(6/1 - tháng 3 âm lịch):

Lễ hội chùa Hương hay Trẩy hội chùa Hương là một lễ hội của Việt Nam, nằm ở Mỹ Đức, Hà Nội. Trong khu thắng cảnh Hương Sơn, được xem hành trình về một miền đất Phật - nơi Quan Thế Âm Bồ Tát ứng hiện tu hành. Đây là một lễ hội lớn về số lượng các phật tử tham gia hành hương.

Mùa xuân là mùa đi trảy hội chùa Hương là điều không còn xa lạ với nhiều người dân Việt Nam nói chung và người dân miền Bắc nói riêng. Khi hội chùa Hương giờ đây không nhưng chỉ đi lễ Phật, mà nó còn để thưởng ngoạn những cảnh đẹp của sống nút nơi đây, để cảm nhận được sự tuyệt với đến bình yên của thiên nhiên mang lại cho chúng ta ở vùng đất nơi đây.

Lễ hội Chùa Hương được diễn ra hằng năm bắt đầu từ mồng 6 tháng Giêng cho đến hết tháng 3 âm lịch. Đây được đánh giá là một trong những lễ hội diễn ra trong thời gian dài nhất, thu hút đông đảo du khách đổ về đây để đi lễ cầu tài, cầu lộc kết hợp với du lịch thưởng ngoạn.

3. Lễ hội Yên Tử:

Lễ hội Yên Tử là một trong những lễ hội lớn nhất tại khu vực miền Bắc, lễ hôi xuân Yên Tử được diễn ra tại TP.Uông Bí, Quảng Ninh.

Nhắc tới Yên Tử người ta nhớ tới câu: “Trăm năm tích đức tu hành - Chưa đi Yên Tử chưa thành quả tu” quả không sai. Đến Quảng Ninh, ngoài vịnh Hạ Long nổi tiếng thì không thể không nhắc tới Thiền Viện Trúc Lâm - chốn linh thiêng mà các phật tử nào cũng mong muốn được viếng thăm dù chỉ một lần.

Cứ mỗi dịp Tết đến xuân sang, lễ hội này thu hút hàng trăm ngàn du khách ở khắp mọi nơi ghé tới tham quan, chiêm bái và vãn cảnh.

Hàng năm, lễ hội kéo dài từ ngày 10 tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch, thu hút nhiều du khách thập phương đến viếng Chùa vào mùa du lịch lễ hội tại Việt Nam.

4. Lễ hội Gò Đống Đa:

Lễ hội Gò Đống Đa được tổ chức tại Hà Nội vào ngày mùng 5 tháng Giêng âm lịch hằng năm. Đây là một lễ hội tưởng nhớ tới chiến công của vua Quang Trung đại thắng quân xâm lược nhà Thanh. Lễ hội Gò Đống Đa thu hút rất nhiều du khách, đặc biệt là vào ngày này người dân Hà Nội thường đổ về rất đông.

Ở dịp này, có rất nhiều trò chơi vui khỏe được tổ chức trong lễ hội để thể hiện tinh thần thượng võ. Đặc biệt là trò rước Rồng lửa Thăng Long được cho là độc đáo, ấn tượng nhất trong toàn lễ hội.

5. Lễ hội đền Gióng:

Lễ hội đền Gióng bao gồm cả đền Trình, đền Mẫu, chùa Đại Bi, đền Thượng, tượng đài Thánh Gióng, chùa Non Nước cùng các lăng bia đá viết lại chi tiết về lịch sử và lễ hội đền Sóc.

Lễ hội đền Gióng được khai hội từ ngày 6/1 âm lịch hằng năm và tổ chức tại xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn (Hà Nội). Theo truyền thuyết, vùng đất này là nơi dùng chân cuối cùng của Thành Gióng trước khi vị thánh này cởi bỏ áo giáp bày về trời. Lễ hội này diễn ra trong 3 ngày với các nghi lễ như: lễ khai quang, lễ rước, lễ dương hương, dâng hoa tre lên đền Thượng, nơi thờ Thánh Gióng thu hút sụ quan tâm của người dân địa phương và du khách quốc tế.

6. Hội chùa Bái Đính (Ninh Bình):

Hội chùa Bái Đính là một lễ hôi xuân, lệ hội hành hương về vùng đất cố đô Hoa Lư nổi tiếng. Lễ hội này diễn ra từ ngày mùng 6 tết cho đến hết tháng 3, lễ hôi chùa Bái Đính được tổ chức hàng năm tại thôn Sinh Dược, xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn.

Hội chùa Bái Đính là một quần thể chùa lớn gồm cả quá khư và hiện tại, lễ hội chùa Bái Đính được đánh giá là một lễ hội truyền thống điển hình của người Việt Nam.

Vào mùa khai hội, hàng triệu Phật tử trong cả nước cùng du khách thập phương lại nô nức trẩy hội chùa Bái Đính, để cảm nhận được tình yêu thiên nhiên trong ngày hội lịch sử để từ đó hướng về quá khứ dựng nước.

Trẩy hội tại chùa Bái Đính không dừng lại ở chốn Phật đài hay bầu trời - cảnh bụt, mà nó còn là ở sự tiếp xúc, hòa nhập giữa con người trước thiên nhiên rộng lớn.

7. Lễ hội Lim (Bắc Ninh):

Lễ hội Lim là một lễ hội lớn của tỉnh Bắc Ninh, lễ hội Lim được tổ chức vào ngày 13 tháng Giêng hằng năm, trên địa bàn huyện Tiên Du, được coi là nét kết tinh độc đáo của vùng văn hóa Kinh Bắc.

Trải qua nhiều năm, hội Lim đã có nhiều lớp văn hóa, đến nay người ta chỉ tổ chức tế lễ hậu thần vào ngày 13 tháng Giêng trùng với hội chùa Lim. Vì vậy mà có hội Lim và đây cũng là một hội hàng tổng độc đáo của vùng.

8. Lễ hội Chùa Thầy:

Chùa Thầy thuộc địa phận xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, cách trung tâm Hà Nôi chừng 20km đi về phía Tây Nam, đi dọc theo đường cao tốc Láng - Hòa Lạc. Khi tới đây, du khách sẽ có dịp chiêm ngưỡng phong cảnh non nước hữu tình, thường thức những màn rối nước đặc sắc mà sân khấu biểu diễn ở ngay trước Thủy Đình.

Đến đây, du khách sẽ được biết tới các tích trò rồi như Thạch Sanh, Tấm Cám hay cảnh sinh hoạt dân dã như đi cầy, chăn vịt, đấu vật,…

Lễ hội chùa Thầy hằng năm được tổ chức từ ngày 5 cho đến mồng 7 tháng 3 âm lịch. Lễ hôi được bắt đầu bằng lễ cúng Phật và chạy đàn(một diễn xướng có tính chất tôn giáo với sựu phối hợp của các nhạc cụ dân tộc)

9. Lễ hội đền Trần(Nam Định):

Được biết tới tên gọi khác là lễ Khai ấn đền Trần, lễ hội này được diễn ra từ ngày 13 đến ngày 15 tháng Giêng âm lịch hằng năm.

Lễ hội đền trần được cử hành trang nghiêm cùng các lễ rước từ các đình, đền xung quanh tập trung lại và lễ tế tự ở đền Thượng thờ 14 vị vua Trần. Lễ dâng hương sẽ bao gồm 14 cô gái đồng trinh. Các phần hội của đền Trần với nhiều hình thức sinh hoạt phong phú như diễu võ năm thế hệ, đấu vật, múa lân, chơi cờ thẻ,…

Lễ hội đền Trần cũng chính là dịp để mỗi người dân Việt Nam tự hào về cội nguồn các vị vua, tướng thời Trần.

10. Lễ hội chùa Keo:

Chùa Keo là một trong những ngôi cổ tự nổi tiếng bậc nhất ở Việt Nam, chùa Keo nằm ngay tại xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Gác chuông của chùa Keo cũng là một công trình nghệ thuật bằng gỗ độc đáo hiếm có giữa màu xanh bạt ngàn của vùng quê lúa Thái Bình.

Lễ hội chùa Keo với tục thờ thiền sư Không Lộ, được tổ chức 2 kỳ trong năm. Hội xuân tổ chức vào ngày 4 Tết Nguyên Đán, còn Hội thu được tổ chức vào các ngày 13,14,15 tháng 9.

Ngoài lễ Phật, hội chùa Keo còn có các cuộc đua tài giải trí gắn với sinh hoạt của cư dân nông nghiệp như các trò thi bắt vịt, nấu cơm và ném pháo.

Danh sách lễ hội tại miền Tây Bắc:

1. Lễ hội Lồng Tông:

Lễ hội Lồng Tông là một lễ hội truyền thống đặc trưng của cộng đồng người Tày. Lễ hội này thường được tổ chức thường niên vào tháng Giêng, tháng 2 âm lịch theo từng địa phương. Lễ hội này là dịp để bà con khắp nơi cầu phúc lộc, mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên, no ấm và hạnh phúc.

Tại lễ hội này, có nhiều trò chơi dân gian cổ truyền như Ném còn, bịt mắt bắt dê, hát lượn,....

2. Lễ hội Hoa Ban:

Lễ hội Hoa Ban hay còn được gọi là hội Xên Bản, Xên mường. Đây là một lễ hội của đồng bào dân tộc Thái. Là một lễ hội lớn ở Việt Nam, bắt nguồn từ việc chuẩn bị cho mùa thu hoạch sắp tới và là cơ hội cho những người đàn ông và phụ nữ trẻ chưa lập gia đình gặp gỡ và tìm thấy ý trung nhân.

Lễ hội bắt đầu từ màn trình diễn nghệ thuật và màn trình diễn pháo hoa kéo dài 15 phút, thường lễ hội này được tổ chức vào tháng 2 âm lịch. Lễ hội này cũng có triễn lãm văn hóa truyền thống của các dân tộc Điện Biên, lễ hội ca hát và múa dân gian, trình diễn văn hóa dân gian truyền thống, triển lãm sách và ảnh và biểu diễn thể thao.

3. Lễ hội cầu an bản Mường:

Đây là lễ hội truyền thống của bà con dân tộc Thái ở Mai Châu, Thuận Châu, Mộc Châu và đồng bào dân tộc Mường.

Đây là lễ hội sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng có ý nghĩa quan trọng đối với cộng đồng các dân tộc thiểu số ở vùng Tây Bắc. Lễ hội này được tổ chức vào cuối tháng Giêng, đầu tháng 2 âm lịch hằng năm, được gắn với tục giết trâu và tạ thần linh thể hiện qua hình tượng thủy thần, thuồng luồng,..Lễ hội có nhiều hoạt động liên quan tới đời sống vật chất, tinh thần, tâm linh, mùa màng hay sức khỏe của cả cộng đồng trong năm diễn ra lễ hội.

Danh sách lễ hội tại miền Trung bộ:

1. Lễ hội Cầu Ngư:

Đây là lễ hôi của nhân dân làng Thái Dương Hạ (thuộc thị trấn Thuận An, huyện Phù Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế), lễ hội này được tổ chức vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch hằng năm. Thông thường cứ 3 năm một lần, lại tổ chức đại lễ rất linh đình.

Lễ hội để tưởng nhớ Trương Quý Công (Trương Thiều) - vị thành hoàng của làng. Ông là người gốc Thanh Hóa, đã có công dạy cho dân nghèo cách đánh cá và buôn bán ghe mành.

Lễ hội Cầu Ngư có các trò chơi mô tả cảnh sinh hoạt của nghề đánh cá, đặc sắc là hình ảnh Bủa lưới mang ý nghĩa trình nghề, khắc họa đậm nét nghi lễ dân gian của cư dân vùng ven biển.

2. Lễ hội Lam Kinh:

Lễ hội Lam Kinh được diễn ra tại khu di tích Lam Kinh (xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa), đây cũng là mảnh đất quê hương của vị anh hùng dân tộc Lê Lợi và nhiều danh tướng nổi tiếng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

Địa danh Lam Kinh còn là khu di tích có quy mô lớn về các đời vua, hoàng tộc của thời nhà Hậu Lê và các danh tướng đương thời.

Lễ hội được tổ chức vào ngày 22 tháng 8 âm lịch hằng năm, nhân dân các vùng ở miền Bắc nô nức kéo về điện Lam Kinh để dự lễ tưởng niệm Lê Lợi và các danh tướng nhà Lê.

Trong lễ hội, phần nghi thức rước kiệu từ lăng vua Lê Thái Tổ về đền thờ được tổ chức rất trang trọng, uy nghiêm. Kế thúc phần lễ dâng hương tưởng niệm, du khách sẽ có dịp tham quan quần thể di tích Lam Kinh, xem các điệu mua như múa Xuân Phả hay chơi các trò chơi dân gian truyền thống như Bình Ngô phá trận,…

3. Lễ hội Dinh Thầy - Thím:

Lễ hội Dinh Thầy - Thím là lễ hội văn hóa đặc sắc riêng biệt của tình Bình Thuận. Tổ chức vào ngày 14 đến ngày 16 tháng 9 âm lịch hằng năm, ngay chính tại khu di tích lịch sử - văn hóa Dinh Thầy - Thím (xã Tân Tiến, thị xã Lagi, tỉnh Bình Thuận) lại diễn ra lễ hội lớn nhân ngày giỗ của Thầy - Thím.

4. Lễ hội Katê:

Lễ hội Katê là lễ hội lớn nhất của tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, nơi có đông đảo đồng bào dân tộc Chăm sinh sống. Được tổ chức tại tháp Poklong Garai hoặc các tháp Chàm khác, lễ hội Katê diễn ra vào ngày 1-7 Chăm lịch hàng năm.

Lễ hội Kaitê để tưởng niệm các vị anh hùng dân tộc, tổ tiên, ông bá, thần linh cùng các Vua PôkLông Giarai, Vua Prôme. Trong thời gian diễn ra lễ hội, nhân dân các vùng lân cận sẽ tụ tập lên tháp làm lễ đơn giản.

Tại lễ này, các thầy cúng sẽ tiến hành lễ cúng tế ở ngoài sân, sau khi các thầy coi về đạo giáo. Tiếp đó, thì du khách vào tháp, tận mắt chứng kiến bà bóng và thầy cúng tắm rửa, thay ao cho vua Poklong Garai (tượng đá), đọc kinh và hát những bài hát những hát dân cư. Nghi lễ này được kết thúc bằng điệu mua thiêng liêng của bà bóng trong tháp.

Các lễ hội tại vùng Tây Nguyên và Nam Bộ:

1. Lễ hội đua voi:

Lễ hội đua voi được tổ chức hằng năm vào tháng 3 âm lịch, hội diễn ra ở Buôn Đôn hoặc ở những cánh rừng thưa nằm ven dòng sông Sêvepốc.

Trước cuộc thi băt đầu, một tiếng tù và cất lên, từng tốp voi được những người quản tượng điều khiển đứng vào vị trí xuất phát. Khi có lệnh xuất phát, những chú voi sẽ thi nhau phóng về phía trước trong tiếng chiêng, trống, hò reo cổ vũ vang cả núi rừng.

2. Lễ hội Cơm Mới:

Lễ hội Cơm mới là một lễ hội của dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Đối với đồng bào nơi đây, Thần Lúa là vị thần được tôn trọng không kém với các thần khác. Sau khi thu hoạch hằng năm, người dân nơi đây sẽ tổ chức lễ ăn cơm mới, để tạ ơn thần, và thể hiện sự vui mừng chung hưởng kết quả của một quá trình mệt nhọc.

Lễ hội mừng cơm mới của người Mạ là lễ hội lớn nhất trong năm và thường kéo dài trong vòng 7 ngày. Với người Ba Na thì chỉ diễn ra trong vòng 3 ngày, khi đã bắt đầu thu hoạch.

3. Lễ hội đâm trâu:

Lễ hội đâm trâu là một lễ hội khá phổ biến của các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và ở phía Bắc của vùng Đông Nam Bộ.

Lễ hôi này được diễn ra vào lúc nông nhàn (khi mọi người nghỉ ngơi để chuẩn bị cho một mùa rẫy mới), tức vào khoảng tháng 3 hoặc tháng 4 âm lịch. Đối với đồng bào các dân tộc ở Tây Nguyên, con Trâu thường được sử dụng làm vật tế thần linh bởi chúng biểu tượng cho sự phồn thịnh.

Thịt trâu được người dân trong buôn chia sẻ nhau để ăn mừng.

Sau các nghi thức cúng thần linh, con trâu được dắt ra cột ở gốc cây nêu giữa sân. Tất cả già, trẻ, trai gái trong bản cùng nhảy múa trong tiếng nhạc của cồng, chiêng. Sau đó, một đội đâm trâu được trang bị giáo mác và đều là những chàng trai trẻ, sẽ vào sân để bắt đầu tiến hành đâm trâu.

4. Lễ hội Bà Chúa Xứ:

Lễ hội Bà Chúa Xứ là lễ hội dân gian lớn nhất ở Nam Bộ. Lễ hội này được tổ chức từ đêm ngày 23 đến 27 tháng 4 âm lịch hằng năm.

Trong những ngày lễ diễn ra tại miếu Bà Chúa xứ ở núi Sam (tỉnh An Giang), nhiều hoạt động văn hóa như múa bóng, hát bội diễn ra.

Đêm ngày 23, nghi thức tắm Bà diễn ra thu hút đông đảo người xem. Sau đó tượng Bà được đưa xuống và dùng nước mưa pha với nước hoa để tắm. Lễ vía Bà hàng năm thu hút du khách thập phương đến tham dự lễ hội dân gian, cầu tài lộc, và cũng là dịp chiêm ngưỡng cảnh trí thiên nhiên tươi đẹp ở núi Sam và các di tích lịch sử xung quanh như: Lăng Thoại Ngọc Hầu, Chùa Tây An…

5. Lễ hội Dinh Cô:

Lễ hội Dinh Cô là một khu đền có kiến trức khá hoành tráng, nằm ở 2 bên bờ biển Long Hải (thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu). Đây là nơi thờ một cô gái giàu lòng nhân ái, bị nạn sau một lần đi biển.

Hằng năm, lễ hội Dinh Cô kéo dài 2 ngày từ 10 đến 12 tháng 2 âm lịch hằng năm, được ngư dân Long Hải tổ chức theo nghi thức cổ truyền.

Các vị cao niên (chủ lễ) thường mặc lễ phục trang nghiêm và có những lời cầu nguyện mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Sau đó, bắt đầu lễ nghinh Cô ngoài biển với những thuyền hoa lộng lẫy.

Nguồn : https://xetaxinoibai.net/le-hoi-viet-nam/