Mặt cắt là gì? Phân loại, ký hiệu và quy tắc vẽ mặt cắt

Ngày đăng: 26/10/2024

Trong lĩnh vực xây dựng, kỹ thuật, mặt cắt là một khái niệm quan trọng nhằm giúp các kỹ sư, kiến trúc sư có thể nhìn thấy các chi tiết bên trong của công trình. Vậy mặt cắt là gì? Tại sao mặt cắt lại là yếu tố không thể thiếu trong bản vẽ thiết kế? Hãy cùng tìm hiểu ngay cùng Vạn An Group trong bài viết dưới đây nhé!

Mặt cắt là gì?

Mặt cắt trong lĩnh vực xây dựng và kỹ thuật là một hình ảnh hoặc bản vẽ mô tả chi tiết phần bên trong của một vật thể bằng cách cắt nó theo một mặt phẳng. Hình biểu diễn mặt cắt được dùng để thể hiện hình dạng và cấu tạo phần từ mà trên các hình chiếu khó hoặc không thể nhận diện được. Lưu ý là phần mặt được chọn phải vuông góc với chiều dài của vật thể bị cắt.

Đặc điểm của mặt cắt là chúng có cấu trúc thể hiện chi tiết các thành phần như lớp vật liệu, kết cấu, hệ thống dây điện, hệ thống ống dẫn…nhằm giúp các kỹ sư, kiến trúc sư hay nhà thầu hiểu rõ hơn về thiết kế.

Các loại mặt cắt trong bản vẽ xây dựng

Dưới đây là một số loại mặt cắt được sử dụng phổ biến hiện nay:

Mặt cắt rời

Mặt cắt rời là loại mặt cắt được sử dụng để làm rõ các chi tiết của một phần cấu trúc cụ thể trong một đối tượng nào đó mà không cần hiển thị toàn bộ cấu trúc. Mặt cắt rời sẽ được vẽ bên ngoài hình chiếu tương ứng, đường bảo của mặt cắt được vẽ bằng nét liền đậm. Hình biểu diễn của chúng được vẽ gắn hình chiếu và liên hệ với hình chiếu bằng các nét gạch chấm mảnh.

Mặt cắt chập

Mặt cắt chập thể hiện phần cắt của một đối tượng hoặc công trình trên cùng một hình vẽ. Thay vì vẽ nhiều mặt cắt riêng biệt, mặt cắt chập giúp gộp các mặt cắt lại với nhau để dễ dàng theo dõi và tiết kiệm không gian bản vẽ. Mặt cắt chập được vẽ ngay trên hình chiếu tương ứng, đường bao của mặt cắt được vẽ bằng những nét liền mảnh. Chúng thường được dùng để biểu diễn vật thể có hình dạng đơn giản.

Mặt cắt đứng

Mặt cắt đứng hay còn gọi là mặt cắt dọc thể hiện cấu trúc của một công trình theo phương thẳng đứng, cung cấp cái nhìn chi tiết về chiều cao, bố cục các tầng và các thành phần thẳng đứng như cột, dầm, tường và các yếu tố khác. Các nhà thầu có thể dựa vào mặt cắt đứng để biết vị trí lắp đặt hệ thống kỹ thuật như điện, nước, thông gió.

Mặt cắt ngang

Mặt cắt ngang mô tả cấu trúc của một công trình hoặc đối tượng nào đó theo phương ngang, tức là vuông góc với trục thẳng đứng của đối tượng. Mặt cắt ngang cung cấp cái nhìn chi tiết về cách bố trí không gian, công năng, vật liệu, và kết cấu nội bộ mà bên ngoài không thấy rõ. Bản vẽ mặt cắt ngang được vẽ với tỷ lệ chính xác, các yếu tố như độ dày tường, chiều rộng phòng và chi tiết kỹ thuật khác được thể hiện cách rõ ràng.

Mặt cắt A-A

Mặt cắt A-A thể hiện cấu trúc bên trong của một đối tượng hoặc công trình tại vị trí được chỉ định bởi đường cắt A. Đường cắt này có thể nằm ngang, dọc hoặc chéo, tùy thuộc vào yêu cầu thiết kế bản vẽ. Mặt cắt này cung cấp cái nhìn chi tiết các yếu tố như tường, cửa, cầu thang, vật liệu xây dựng và các hệ thống kỹ thuật khác.

Ký hiệu của mặt cắt

Theo tiêu chuẩn TCVN 5-78 quy định về ký hiệu hình cắt như sau:

• Vị trí các mặt cắt trong hình cắt được biểu thị bằng nét cắt, nét cắt được vẽ bằng nét liền đậm. Các nét cắt sẽ đặt tại chỗ giới hạn của các mặt phẳng cắt: chỗ đầu, chỗ cuối và chỗ chuyển tiếp của các mặt phẳng cắt. Các nét cắt không được cắt đường bao của hình biểu diễn.
• Nét cắt đầu và nét cuối sẽ biểu thị bằng mũi tên chỉ hướng nhìn. Mũi tên vẽ phải vuông góc với nét cắt, đầu mũi tên chạm vào khoảng giữa nét cắt. Bên cạnh mũi tên có ký hiệu chữ A tương ứng với ký hiệu trên hình cắt.
• Phần phía bên trên hình cắt cũng ghi cặp chữ ký hiệu tương ứng với những ký hiệu ghi ở nét cắt. Giữa cặp chữ ký hiệu có dấu nối và dấu gạch ngang bằng nét liền đậm.

Quy tắc vẽ mặt cắt

Để thống nhất cách thể hiện các bản vẽ mặt cắt, người ta quy định phương pháp vẽ mặt cắt như sau:

• Các đường gạch dùng để ký hiệu vật liệu được vẽ bằng nét mảnh và nghiêng theo góc thích hợp, lý tưởng là 45 độ so với đường bao chính hoặc trục đối xứng của mặt cắt. Khoảng cách giữa các đường gạch phải phù hợp với kích thước vùng gạch và tỷ lệ bản vẽ, nhưng không được nhỏ hơn hai lần chiều rộng của nét đậm và không nhỏ hơn 0,7mm.
• Khi vùng gạch quá rộng, chỉ cần vẽ đường gạch tại các vùng biên. Các vật liệu của hai chi tiết liền kề nhau cần được phân biệt bằng cách thay đổi hướng gạch hoặc thay đổi khoảng cách giữa các đường gạch, đảm bảo các đường gạch không trùng khớp. Được phép tô đen các mặt cắt có bề rộng nhỏ hơn 2mm.
• Đối với các mặt cắt hẹp liền kề, khoảng cách giữa chúng phải nhỏ hơn 0,7mm, và không nên để đường gạch đi qua các chữ số kích thước.

Mặt cắt cơ khí trong kỹ thuật

Mặt cắt cơ khí trong kỹ thuật sẽ giúp hiển thị chi tiết cấu tạo bên trong của các bộ phận và thiết bị mà bề mặt bên ngoài không thể hiện hết được. Loại mặt cắt này thường được sử dụng trong bản vẽ kỹ thuật để làm rõ hơn cấu trúc, kết nối và vị trí của các chi tiết như trục, bánh răng, lò xo hoặc bu lông.

Các loại mặt cắt cơ khí phổ biến bao gồm:

• Mặt cắt toàn phần: Cắt qua toàn bộ chi tiết theo một mặt phẳng.
• Mặt cắt một nửa: Kết hợp giữa phần cắt và phần không cắt, thường sử dụng cho các chi tiết đối xứng.
• Mặt cắt lệch: Cắt qua nhiều phần khác nhau để thể hiện rõ các chi tiết phức tạp.
• Mặt cắt từng phần: Chỉ cắt ở một khu vực nhỏ để làm nổi bật chi tiết cụ thể.

Sử dụng mặt cắt cơ khí đúng cách không chỉ giúp các kỹ sư và nhà thiết kế hiểu rõ hơn về sản phẩm mà còn hỗ trợ quá trình chế tạo và lắp ráp trở nên chính xác, hiệu quả hơn.

Ứng dụng của mặt cắt

Mặt cắt được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là một số lĩnh vực như:

• Xây dựng và kiến trúc: Mặt cắt giúp thể hiện rõ cách bố trí các yếu tố như tường, cửa, cầu thang và các thành phần trong công trình mà bên ngoài không thể thấy.

• Cơ khí kỹ thuật: Mặt cắt trong bản vẽ cơ khí giúp hiển thị các chi tiết bên trong bộ phận máy móc, động cơ, trục quay, bánh răng.

• Địa chất và quy hoạch: Mặt cắt được dùng để hiển thị các lớp đất, đá và cấu trúc địa chất bên dưới mặt đất, giúp đánh giá điều kiện nền móng công trình.

• Thiết kế nội thất: Mặt cắt giúp nhà thiết kế thể hiện chi tiết cách bố trí đồ đạc, hệ thống kỹ thuật, giúp tối ưu hóa không gian sử dụng.

• …

Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu chi tiết về thuật ngữ “mặt cắt là gì?”. Mặt cắt đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc thể hiện cấu trúc nội bộ của các công trình, máy móc hay sản phẩm. Nhờ vào mặt cắt, người thiết kế và thi công có thể hiểu rõ hơn về các chi tiết ẩn bên trong. Nếu bạn đọc đang tìm kiếm đơn vị thi công thiết kế khách sạn, hãy liên hệ với Vạn An Group qua hotline 0985 385 102 để được tư vấn!

Xem thêm:

• Tất Tần tật những điều cần biết về bản vẽ xây dựng
• Bản vẽ lắp là gì? Cách đọc bản vẽ lắp
• Bản vẽ chi tiết là gì? Thành phần và nội dung có trong bản vẽ chi tiết